Με τι ασχολείται ο νευρολόγος;

Η νευρολογία είναι η ιατρική ειδικότητα, η οποία ασχολείται με τη διάγνωση και τη θεραπεία των ασθενειών του νευρικού συστήματος (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός και περιφερικά νεύρα), των νευρομυϊκών συνάψεων και εν μέρει του μυϊκού συστήματος.

Ο νευρολόγος λοιπόν είναι ο ειδικός γιατρός, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση και αντιμετώπιση μιας σειράς συμπτωμάτων των παραπάνω συστημάτων, όπως είναι μεταξύ άλλων τα εξής:

• απώλεια συνείδησης (σε περίπτωση νευρογενούς αιτιολογίας: π.χ. στα πλαίσια μιας επιληπτικής κρίσης ή σπανιότερα στα πλαίσια ενός εγκεφαλικού επεισοδίου)
• δυσραθρία (π.χ. στα πλαίσια εγκεφαλικού επεισοδίου, εκφυλιστικών νόσων όπως η πλάγια μυατροφική σκλήρυνση, μυασθένεια κλπ)
• διαταραχές κινητικότητας οφθαλμών όπως διπλωπία ή βλεφαρόπτωση (π.χ. στα πλαίσια εγκεφαλικού επεισοδίου, σκλήρυνση κατά πλάκας, λόγω αυξημένης ενδοκράνιας πίεσης, στα πλαίσια μυασθένειας, φλεγμονής των οφθαλμικών μυών κλπ)
• διαταραχές όρασης (π.χ. στα πλαίσια οπτικής νευρίτιδας ή ιδιοπαθούς ενδοκράνιας υπέρτασης)
• (κατά κύριο λόγο ξαφνική) ασυμμετρία/ημιπάρεση προσώπου (π.χ. στα πλαίσια εγκεφαλικού επεισοδίου, ή παράλυσης προσωπικού νεύρου κλπ)
• διαταραχές όσφρησης (π.χ. μετά από λοίμωξη ή στα πλαίσια χρόνιων εκφυλιστικών νόσων, π.χ. Πάρκινσον κλπ)
• ίλιγγος (κεντρικής αιτιολογίας: π.χ. στα πλαίσια εγκεφαλικού επεισοδίου, σκλήρυνσης κατά πλάκας, ημικρανίας με αύρα ή περιφερικής αιτιολογίας: π.χ. καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως, νόσος Meniere κ.λ.π.)
• πονοκέφαλος (π.χ. κεφαλαλγία τάσεως, ημικρανία ή σπανιότερα δευτεροπαθούς αιτιολογίας, π.χ. στα πλαίσια αυξημένης ενδοκράνιας πίεσης λόγω όγκου εγκεφάλου ή μηνιγγίτιδας)
• διαταραχές μνήμης (π.χ. στα πλαίσια διαφόρων ανοιών ή νόσου Alzheimer κλπ)
• διαταραχές ομιλίας (π.χ. στα πλαίσια εγκεφαλικού επεισοδίου ή στα πλαίσια χρόνιων εκφυλιστικών νόσων όπως η πρωτογενής προοδευτική αφασία κλπ)
• διαταραχές κινητικότητας με αποτέλεσμα μειωμένη κινητικότητα (π.χ. αδυναμία μιας πλευράς του σώματος ή ενός συγκεκριμένου μέρους του σώματος)
• διαταραχές κινητικότητας με αποτέλεσμα αυξημένη κινητικότητα (π.χ. χορεία του Huntington κλπ)
• τρέμουλο, συνήθως των χεριών, αλλά και ενίοτε των ποδιών, της κεφαλής, της φωνής (π.χ. στα πλαίσια του καλοήθους ιδιοπαθούς τρόμου, νόσου Πάρκινσον κ.λ.π)
• ακούσιες κινήσεις μελών σώματος (π.χ. εστιακές επιληπτικές κρίσεις, σπασμός ημιπροσώπου, τικ κλπ.)
• διαταραχές βάδισης (π.χ. συχνές πτώσεις στα πλαίσια πολυνευροπάθειας, μικρά και συρόμενα βήματα στα πλαίσια ενός παρκινσονικού συνδρόμου κλπ)
• διαταραχές μυικού τόνου με αποτέλεσμα αυξημένο μυικό τόνο (π.χ. μυική δυσκαμψία ή σπαστικότητα ενός άκρου ή ενός μέρους του σώματος)
• διαταραχές μυικού τόνου με αποτέλεσμα μειωμένο μυικό τόνο (π.χ. στα πλαίσια συνδρόμου Guillain-Barré, σε παράλυση περιφερικού νεύρου ή σε διαταραχές νευρομυικής σύναψης, π.χ. μυασθένεια κλπ)
• κράμπες (συχνά ιδιοπαθείς, σπάνια στα πλαίσια πλάγιας μυατροφικής σκλήρυνσης κλπ.)
• νευραλγίες (π.χ. νευραλγία τρίδυμου νεύρου, στα πλαίσια παγίδευσης νεύρων όπως στο σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, μετατραυματικές κλπ)
• μυαλγίες (π.χ. στα πλαίσια ρευματικής πολυμυαλγίας, ινομυαλγίας ή φλεγμονωδών νόσων των μυών κλπ)
• χρόνιος πόνος (π.χ. στα πλαίσια μεθερπητικής νευραλγίας, ινομυαλγία, μετατραυματικά κλπ)
• διαταραχές αισθητικότητας με αποτέλεσμα απώλεια αισθητικότητας/αναισθησίας (π.χ. στα πλαίσια εγκεφαλικού επεισοδίου, παθήσεων νωτιαίου μυελού)
• αιμωδίες, δηλαδή μουδιάσματα (ως υποκατηγορία διαταραχών αισθητικότητας, π.χ. στα πλαίσια σκλήρυνσης κατά πλάκας, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, διάφορα σύνδρομα συμπίεσης περιφερικών νεύρων κλπ)
• διαταραχές ύπνου (π.χ. στα πλαίσια της νόσου του Πάρκινσον, συνδρόμου ανήσυχων ποδιών, ναρκοληψίας κλπ.)

Είναι ο νευρολόγος και ψυχίατρος;

Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Πριν από περίπου 30 χρόνια στην Ελλάδα η ψυχιατρική και η νευρολογία αποτελούσαν μία ενιαία ειδικότητα που οδηγούσε στην απόκτηση τίτλου "νευρολόγος/ψυχίατρος". Λόγω της ταχύτατης εξέλιξης των νευροεπιστημών τα τελευταία χρόνια, κατέστη απαραίτητος ο διαχωρισμός των δύο ειδικοτήτων. Πολύ αδρά και κάπως απλοποιημένα μπορούμε να πούμε να πούμε ότι ο νευρολόγος ασχολείται με τις "σωματικές" παθήσεις του νευρικού συστήματος, ενώ ο ψυχίατρος με τις "ψυχικές" (π.χ. διαταραχές διάθεσης, διαταραχές προσωπικότητας, διαταραχές πρόσληψης τροφής κλπ), αφού όμως αποκλειστεί πρώτα και με την κατάλληλη διερεύνηση, κάποια "σωματική" ή "οργανική" αιτιολογία των παραπάνω ψυχικών παθήσεων.

Υπάρχει βέβαια και αλληλεπικάλυψη των δύο ειδικοτήτων σε ορισμένες περιπτώσεις. Παράδειγμα αποτελούν οι λεγόμενες "λειτουργικές διαταραχές", τα συμπτώματα των οποίων παλαιότερα καλούνταν "ψυχοσωματικά" ή "ψυχογενή" ή ακόμα πιο ατυχώς "υστερικά". Πρόκειται για παθήσεις, οι οποίες δεν έχουν εμφανή "σωματική" ή "οργανική" αιτιολογία, παρόλα αυτά εκδηλώνονται με σωματικά συμπτώματα, όπως π.χ. πόνος σε διάφορα σημεία του σώματος, μουδιάσματα, ίλιγγος, τρέμουλο, διαταραχές βάδισης και πολλά άλλα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ρόλος του νευρολόγου έγκειται στη διερεύνηση της αιτιολογίας και εφόσον γίνει ο αποκλεισμός κάποιας οργανικής αιτίας των συμπτωμάτων, της ενημέρωσης του ασθενούς και του σχεδιασμού της περαιτέρω θεραπείας. Η τελευταία, ανάλογα με την περίπτωση, συνήθως περιλαμβάνει τη σύσταση συνεκτίμησης/αντιμετώπισης του ασθενούς από ψυχολόγο ή ψυχίατρο.

Οι υπόλοιπες περιπτώσεις αλληλεπικάλυψης αφορούν στην πράξη σε ασθένειες, οι οποίες έχουν φαινομενολογικά ψυχιατρικά συμπτώματα (π.χ. κατάθλιψη, αλλαγή προσωπικότητας, παραισθήσεις /ψευδαισθήσεις ή γενικότερα ψυχωσικά φαιν